اهل معني مرد اسرار منند
نويسنده: هوشنگ شكري
در قرن ششم هجري از كدكن نيشابور ستاره اي در آسمان علم و عرفان ايران زمين طلوع نمود، نام وي فريدالدين ابوحامد ابراهيم بن اسحق نيشابوري است.
از سال تولد و حتي زندگي اين عارف بلند آوازه اطلاعات دقيقي در دست نيست اما وي همانند پدر به شغل عطاري و دارو فروشي اشتغال داشته و از اين راه امرار معاش و به مردم كمك مي نموده است. در گذشته بسياري از عرفا و حكما براي امرار معاش و گذران زندگي و با هدف خدمت به خلق شغل طبابت را انتخاب مي كرده اند كه ابن سينا و عطار از آن جمله اند.
اين عارف ايراني در طول عمر با بركت خويش آثار گرانبهايي را از خويش به يادگار گذارده است. وي در آثار خويش كه به نظم و نثر تاليف نموده به زباني ساده و شيوا مباني عرفاني و سلوكي را عرضه داشته و به بيان مباني عاليه روحي و مدارج سلوكي پرداخته و رموز و كنايات بسياري را براي بيان اين مفاهيم بلند روحي به كار گرفته و در زي آن ها ابراز مطلب و موضوع نموده است تا آن مباني ره گشاي ديگر سالكان حق و حقيقت باشد.
آثار عطار و شيوايي كلام وي بيانگر عظمت و بلنداي روح اين عارف گرانقدر است؛ از جمله آثار وي منطق الطير يا همان مقامات طيور است كه به نظم نگارش يافته است. شيخ بزرگوار در اين كتاب داستان مرغاني را بيان مي كند كه با راهنمايي هدهد(هدهد در ديدگاه عرفاني همان استاد طريق است كه طالب را به سوي حقيقت راهنمايي و در اسفار سلوكي معاضدت مي نمايد) به قصد كوه قاف و ديدار سيمرغ عزيمت مي نمايند و در اين سفر پر خطر از هفت وادي عرفاني (سلوكي) عبور كرده و از خيل مرغان تنها سي مرغ مي توانند به قله قاف راه يابند و درآخر در مي يابند كه سيمرغ خود، اين سي مرغ است كه به مقام كاملان رسيده و آيينه سيمرغ گشته اند. اين داستان مشحون از معاني عرفاني عميق است كه با دقت در آن مي توان به عمق و ژرفاي كلام وي پي برد، براي مثال كوه قاف كه مقصد پرندگان است، از منظر عرفان همان جايگاه بلندي است كه از زمين و تعلقات مادي فاصله دارد و قله آن آشيانه كاملان و واصلان و سيمرغ صفتان است كه در عين حال بسيار صعب و سخت است رسيدن به آن مقام و مرتبت چنان كه خود وي مي فرمايد:
عشق بر سيمرغ جز افسانه نيست / زانكه عشقش كار هر مردانه نيست
وي در اسرار نامه كه ديگر اثر منظوم اوست به بيان مفاهيم حكمي مي پردازد و با زبان نغز خويش آن معاني را تشريح و معني مي كند و هريك را در قالب حكايتي مطرح مي نمايد، براي مثال درباره جان و تن و پيوند اين دو با هم چنين مي گويد:
مثال جان و تن خواهي زمن خواه / مثال كور و مفلوج است در راه
يعني جسم به كور و جان به افليج تعبير شده كه افليج برگردن كور نشسته و فرمان راه مي دهد و كور افليج را به مقصد مي رساند و مركب وي مي باشد(يعني روح بر مركب جسم نشسته و آن را هدايت مي نمايد و جسم نيز روح را براي رسيدن به مقصد و مقصود معاضد است) كه بياني است بسيار شيوا و رسا در ارتباط بين روح و جسم.
ادواردويچ برتلس درباره آثار عطار مي نويسد:
درباره متن منظومه هاي عطار بايد يادآور شويم كه شالوده آن ها را يك مطلب تشكيل مي دهد؛ باز نمودن راه عرفاني سالك مسلمان كه وجود او را عشق به دوست يگانه فرا گرفته و مرزهاي باريك شخصيت فردي را مي شكند تا در فناي كامل خويش به يگانه من بپيوندد.
مصيبت نامه، پند نامه و خسرو نامه نيز از ديگر آثار اين عارف ايراني است، اما آثار ديگري نيز به وي منتسب است از جمله هيلاج نامه، مظهر العجايب و... كه بعضاً صحت انتساب اين آثار را به عطار مورد ترديد قرار مي دهند.
٭ بيتي از منطق الطير عطار بدين شرح كه:
اهل صورت غرق گفتار منند/ اهل معني مرد اسرار منند
اين كتاب آرايش است ايام را/ خاص را داده نصيب و عام را
نظرات شما عزیزان:
منم ی وبک کوچولو دارم اگه مایلید ی سری هم ب من بزنید خوشحال میشم
راستی اینم وبلاگ منه:gamkade50.lxb.ir
آمار
وب سایت: